خط اول - جملۀ خیلی مهم: من هیچ تخصصی در پزشکی ندارم. توی دانشگاه درسهایی در رابطه بیوتکنولوژی و .... داشتیم. ولی علم پزشکی صفر. الان به عنوان یک فردِ کاملا بیسواد، سوالای خاصی توی ذهنم در مورد ویروس کرونا پیش اومده که دوست دارم جوابها رو پیدا کنم و بخونم. گفتم شاید بد نباشه متونی که به انگلیسی میخونم رو ترجمه هاشون رو توی وبلاگ هم بیارم. البته چون کلا اهل مطالعه نیستم، احتمالا همگی قبلا این ویژگیهای ویروس رو می دوستین و احتمالش هست براتون نکتۀ تازه ای نداشته باشه. و جملات داخل پرانتز اکثرا حدسیات خودمه و کاملا ممکنه غلط باشن.

 

سوالات ذهنم: از بیرون که میام بطری دوغ و کلا هرچی که می خرم رو میشورم. بعد به این فکر می کنم ویروس روی سطوح اولا چقدر عمر داره؟ ثانیا آیا قابلیت حرکت روی سطح رو داره که مثلا از وسط بطری بره کف بطری و من لازم باشه کف بطری رو هم با وسواس بشورم؟ اصلا فرقش با باکتری چیه؟ تمام این سوالا من رو کنجکاو کرد که بشینم شروع کنم به خوندن و اقلا فرق ویروس با باکتری رو بفهمم :)) قطعا بخش عمده ای از سهم ترس ما از کرونا به خاطر غیرقابل دید بودن این دشمنِ کوچیکِ انسانه. خوب اگر رفتار و ویژگیهای این موجود رو تحلیل و بررسی کنیم، توی برخورد با اجسامی که احتمال آلودگی با این ویروس رو دارن قطعا آگاهانه تر می تونیم عمل کنیم و از رفتارهای وسواس گونه پرهیز کنیم.

خوب اینم نتایج مطالعات و نت گردی من در مورد شناخت ویروس (فعلا نرسیدم برم منحصرا در مورد خود کرونا بخونم. چون احتمالا مطالبش علمیتر و تخصصیتره. مطلب قطعی زیادی هم در مورد کرونا نباید باشه. برای همین ترجیح دادم اول کلا ویروس رو بشناسم ببینم چی چی هست)

 

بسم الله

ویروس چیست؟ ویروس یک عامل یا ایجنت بیولوژیکی (زیستی) هستش که (ادامۀ مطلب)...

 

ویروس چیست؟ ویروس یک عامل یا ایجنت بیولوژیکی (زیستی) هستش که داخل سلولهای یک میزبان زنده تکثیر میشه. وقتی یک سلول میزبان زنده با یک ویروس آلوده میشه، مجبور میشه که در یک سرعت فراطبیعی هزاران کپی مشابه از ویروس اصلی بسازه. یعنی برخلاف اکثر چیزهای زنده، ویروسها سلولی برای تقسیم ندارند. و ویروسهای جدید مشابه داخل سلول آلوده مونتاژ میشن. از طرفی برخلاف عوامل آلایندۀ زیستی ساده تر (مثل پریونها که مهم نیست چی هستن!)، ویروسها حاوی "ژن" هستن، که همین ژن هست که به اونها توانایی تغییر و تکامل یافتن رو داده. تا به حال بیش از 5000 گونه ویروس کشف شده.

 

منشأ اولیه پیدایش ویروسها بررسی شده که گفته هنوز واضح نیست و فرضیه هایی مطرح شده که به نظر من مهم نیست. پس رد میشم ازشون. فعلا فقط به اطلاعات علمی مفید نیاز داریم :)

اجزاء ویروس (مهم) – یک ویروس از دو یا سه بخش تشکیل شده:

1- ژنها که از همون DNA ها و RNA های معروف تشکیل شدن، همون مولکولهای زنجیری بلند معروف که اطلاعات ژنتیکی موجود زنده رو حمل می کنن (هممون در یک سطح اولیه از این حاملهای ژن اطلاعات داریم که در واقع اسیدهای نوکلئیک هستن، اون RNA و DNA هم درواقع مخفف ریبو نوکلوئیک اسید و  دی اوکسی ریبو نوکلئیک اسید هستن که خوب مثل ژن انسان که ویژگیهای انسان رو تعیین می کنه اعم از رنگ پوست و رنگ مو و هزار جور ویژگی دیگه، حتما این ژنها در ویروس هم تعیین کنندۀ اصلی خواص ویروس هستن و حتما همین بخش هست که هر سری با تکامل یافتن، میاد به جنگ انسان و انسان رو به چالش قویتری در مبارزه دعوت می کنه)

2- یک پوشش پروتئینی که از ژنها محافظت می کنه. (این مهمه – همه میدونیم حرارت باعث تغییر ساختار و درواقع منهدم شدن آنزیم و پروتئین میشه. مثل سفیدۀ تخم مرغ که با حرارت کامل میبنده و در واقع شما سفیدۀ تخم مرغ رو خام بخورید، انزیمهاش میتونن معدتون رو داغون کنن ولی میپزیم که پروتئینهای آنزیمی مضرش تغییر ساختار بدن و در واقع غیرفعال بشن – و احتمالا به همین دلیل دمای بالا میتونه ویروس رو منهدم کنه که این صرفا حدس منه – شهاب ).

3- و در برخی ویروسها، جزء سوم عبارت هستش از پوشش یا لفافه ای (که تحت عنوان envelope نام برده شده) از جنس چربی که پوشش پروتئینی رو احاطه می کنه و در ترکیب با ریسپتروهای خاصی برای ورود به سلول میزبان مورد استفاده قرار میگیره (شهاب – تعریف رسپتور چیه؟ رسپتور کلا یه قفل و شاهکلید بیولوژیکیه در واقع تشبیهش در دنیای واقعی قفلیه که فقط با کلید خاص باز میشه و رسپتور فقط پذیرای پروتئینهای خاصی خواهد بود. بیشتر از این توضیحش لازم نیست. و فکر کنم ویروس از این شاه کلید برای باز کردن قفل غشای پروتئینی سلول میزبان زنده استفاده می کنه. اینم بگم که غشای سلولهای ما ترکیبی از پروتئین، چربی و درصد کمی کربوهیدرات یا همون قند هستش. درصد چربی و پروتئین توی انواع سلولها متغیره ولی کلا درصد پروتئین بیشتره و ویروس باید از این غشاء پروتئینی عبور کنه با کمک رسپتور رمزشکنی که توی لفافۀ خودش داره - و همین لفافۀ چربی قطعا مواد شوینده دشمنش هستن. پس اهمیت شستشو با موادی که لزوما چربی رو از بین ببره مهمه. مثل مایع دستشویی احتمالا)

شکل و اندازۀ ویروسها – ویروسها اشکال مختلفی دارن از شکل مارپیچ گرفته تا 20 وجهیهای منتظم گرفته تا ساختارهای پیچیده تر. ابعاد ویروس هم از 20 الی 300 نانومتر هست. یعنی اگر کنار هم بچینیمشون در یک سانتیمتر 33 هزار الی 500 هزار ویروس جا میشه :)

شیوۀ حملۀ ویروس – ویروسها به روشهای مختلفی پخش می شن. به طوری که ویروسهای متعددی هستن که بسته به ویژگیهای بافتی که به اون حمله می کنن روش پخش شدنشون هم خاص میشه و هر گونۀ ویروس مذکور روش معین و خاصی برای تکثیر در اون بافت خواهد داشت. بالاخره با یه موجود هوشمند طرف هستیم :) ویروسهای گیاهی توسط حشرات و دیگر موجودات زنده بین گیاها رد و بدل میشن. برخی ویروسهای حیوانی، که ویروسهای انسانی هم شامل این دسته میشه، از طریق تماس با مایعات مرتبط با بدن پخش میشن. ویروسهایی مثل آنفلوئانزا توسط قطرات رطوبت ناشی از عطسه یا سرفۀ مردم در هوا پخش می شن. نورو ویروس یا همون ویروس نورواک (که بهش ویروس استفراغ زمستان یا Winter Vomiting Bug هم میگن) از طریق چرخه های مدفوع به دهان منتقل میشن که شامل دست آلوده بعد از طهارت میشه، و همچنین آب و غذای آلوده (چرخۀ مدفوع به دهان به چرخه هایی میگن که به هر طریقی ذرات فضولات، وارد غذا یا دهان انسانهای دیگه بشه. مثل آلوده شدن آبهای زیرزمینی به چاهای فاضلاب و ...). روتا ویروس (که گویا یه جور اسهال شایع در کودکان هستش) از طریق تماس مستقیم بچه های آلوده شده منتقل میشه. ویروس ایدز یا همون HIV (ویروس نقص ایمنی انسان یا Human Immunodeficiency virus) از طریق مایعات ترشح شده از بدن در حین رابطۀ جنسی منتقل میشه. ویروس تبِ دِنگی (یا همون تب استخوان شکن) از طریق حشرات مکندۀ خون منتقل میشه.

اثر ویروسها – آلودگیهای ویروسی می تونه در انسان، حیوانات و حتی گیاهان منجر به بیماری بشه که اگر چه معمولا این بیماریها توسط سیستم دفاعی بدن رفع می شن که همین امر یک مصونیت مادام العمر رو به میزبان در برابر اون ویروس خاص اعطا می کنه (شهاب – عجیبه آخه میگن ممکنه یکی دوبار کرونا یا آنفلوئانزا بگیره. احتمالا این جمله ی ویکیپدیا دقیق نیست).

آنتی بیوتیک ها اثری روی ویروسها ندارن اما داروهای ضد ویروسی برای آلودگیهای خطر آفرین برای جان انسان اختراع شدن. واکسنهایی هم هستن که مصونیت مادام العمر رو در برابر آلودگیهای ویروسی به همراه دارن.

 

منبع - ویکیپدیا